Ζαγορίου
γένεση
Μεγάλοι και μικρότεροι, γνωστοί και άγνωστοι οικισμοί
πρόδρομοι και γενεσιουργοί των σημερινών χωριών του Ζαγορίου (βλέπε).
Όσοι δεν υφίστανται σήμερα, διαλύθηκαν μεταξύ των ετών 1680-1730 ενώ οι κάτοικοι τους μετοίκησαν, διαμοιράστηκαν, συγχωνευτήκαν και δημιούργησαν τα σημερινά χωριά (βλέπε)
Όσοι δεν υφίστανται σήμερα, διαλύθηκαν μεταξύ των ετών 1680-1730 ενώ οι κάτοικοι τους μετοίκησαν, διαμοιράστηκαν, συγχωνευτήκαν και δημιούργησαν τα σημερινά χωριά (βλέπε)
Οι οικισμοί αυτοί μαρτυρούνται ως υφιστάμενοι τη χρονική στιγμή που συντάχτηκαν τα παρακάτω ιστορικά κείμενα:
-Χρονικόν της Βοτσάς...1631
-Οθωμανικό Φορολογικό Κατάστιχο...1564
-Χρυσόβουλλο Ανδρόνικου Παλαιολόγου Β΄...1319
Αγία Κυριακή…1564
Άγιος Ηλία… 1564
Αρτσίστα…1564
Ασπραγγέλου… 1564
Βάρβεση… 1564
Βαστανιά …1564
Βέργιανη
Βισσικό… 1631
Βιχάν…1564
Βοτσά… 1564
Βουρλάδες… 1564
Βραδέτο… 1564
Βριζιατσάνο… 1564
Γκοβριτσά….1564
Γκορτζιά … 1564…
Γρεβενίτι ή Κουτσούκ-Καλωτά …. 1564
Δελγίνα… 1564
Δίσπερη… 1564
Δοβρά… 1564
Δόβραις… 1564
Δολιανή… 1564
Δρυάνοβο… 1319
Επάνω Χωριό
Ζλάροβο… 1564
Καλύβια… 1564
Καπούσκα… 1564
Καρακούλη… 1564
Κατούνα… 1564
Κλινοβόν… 1564
Κοζιακός… 1564
Κοτσινάδες… 1564
Κουκούλι… 1631
Κουκουρούτση… 1564
Κουτσοδόβρου… 1564
Λαψίστι… 1564
Λιασκοβέτς… 1564
Μακρίνο… 1564
Μακρυγιάννη… 1564
Μαυραγγέλου… 1564
Μεγάλη… πριν το 1564
Μεγάλο Δέντρο… 1564
Μηλιωτάδες….1678
Μογγλιοί….1678
Μπάγια… 1564
Μπάλτο… 1564
Νεγάδες… 1564
Νεγκαράδες… 1564
Νεοχώρι… 1631
Νιάτοβο… 1564
Νιρέζια… 1631
Νιφίτσα… 1564…
Νούκα… 1564
Οστανίτσα… 1564
Πάδες… 1564
Παλαιοχώρι… 1564
Πάπιγκο…. 1328
Πεδινά
Άνω… 1564
Πεδινά Κάτω… 1564
Πετρίτσα… 1564
Πιτούρνα… 1564
Πογδορά… 1564
Ραντοβάνη… 1564
Ριζά… πριν το 1564
Ρωμνηά…
1564
Σεβινέ…
1564
Σελιό…
1631
Σκαμνέλι… 1631
Σκαμνιά… 1631
Σμολιάσου… 1564
Σταυρός… 1631
Στολοβό… 1631
Στρουμπέτσικο…1564
Τζερβάρην… 1564
Τζερνήτζα Μεγάλη…
1564
Τζερνήτζα Μικρή…
1564
Τούρναβος… 1564…
Τριστεανίκον… 1319
Τσανάδες… 1564
Τσέπεσι … 1631
Τσέπετσι… 1564
Τσερνέσι… 1564
Τσονδίλα Μεγάλη… 1564
Φραγκάδες… 1564
Χάσσια…… 1564
Βιβλιογραφία
..........σε επεξεργασία ακόμα.............
Τα ονόματα των χωριών
Ζαγορίου
«Γράφτηκαν» στη διαχρονία τους* και συναποτέλεσαν το «Βιλαέτ Ζαγκόρ»
ή «Κοινόν των Ζαγορισίων» ή «Κοινόν του Ζαγορίου» ή «Επιστασία του Ζαγορίου»
* από Ψαλίδα,
Αραβαντινό, Λαμπρίδη
Ι. Ανατολικό
Ζαγόρι [17]:
-Βωβούσα, Βουβούσα, Μπαϊεάσα, Μπαϊάσα (Βοούσα,
Βοόση, Βοώσα), Βοβούσα
-Γκοβριτσά, Κρυόβρυση
-Γρεββενίτη, Γρεβενίτιον, Γρεβενίτι
-Δεμάτη, Δεμάτιον, Δεμάτι
-Σέσο, Δίλακκο... (οικισμός Ελατοχωρίου 1804020602)
-Δόλιανη, Νέον Αμαρούσιον, Δολιανή
-Δραγάρι, Δραγάη, Καστανών, Καστανώνας
-Λιάπου, Λιάπη, Ιτέα
-Μογκλιοί, Μογγλιοί, Καρυαί, Καρυές
-Μακρύνον, Μακρίνου, Μακρίνον, Μακρίνο
-Μηλιωτάδες *** (οικισμός Δεματίου 1804020101)
-Λεσνίτσα, Λεσινίτσα, Ηλιοχώριον, Ηλιοχώρι.... (Κεντρικό Ζ)
-Ντομπρίνοβο, Δοβρίνοβον, Βρυσοχώριον, Βρυσοχώρι.... (Κεντρικό Ζ)
-Τριστεανίκον, Ντρεστενίκον, Δρεστενίκου, Δριστενίκον,
Τρέστενον, Τρίστενον, Τρίστενο
-Λάιστα.... (Κεντρικό Ζ)
-Παληοχώρι Λάιστας, Παλιοχώρι Λάιστας, Παλαιοχώρι Λάιστας
-Πέτρα
-Τσερνέση, Τσερνέσι, Ελατοχώριον, Ελατοχώρι
-Φλαμπουράρι
ΙΙ. Κεντρικό
Ζαγόρι [21]:
-Βεζίτσα, Βιτσικόν, Βεϊζίτσα, Βεΐτζα, Άνω Μαχαλάς Βίτσας (το σημερινό Μονδέντρι ως το 1820),
Μεσαίος Μαχαλάς Βίτσας, Κάτω Μαχαλάς Βίτσας,
-Βραδετόν, Βραδέτον, Βραδέτο
-Δοβρά, Ντοβρά, Ασπραγγέλου, Ασπράγγελοι
-Καβαλλάρη, Καβαλλάριον, Καβαλλάρι
-Καλωτά, Καλωτάς
-Καμνιά, Ανθρακίτης
-Καπέσοβον, Καπέσοβο
-Κουκούλη, Κουκκούλιον, Κουκούλι
-Λιασκοβέτς, Λιασκοβέτσιον, Λιασκοβέτσι, Λιασκοβέτζι, Λεπτοκαρυά
-Λιγγιάδες, Λιγκιάδες .... (Παραλίμνιο Ζ)
-Μανασσή, Μανασσής
-Μαναδένδρι, (Άνω Μαχαλάς Βίτσας), Μονοδένδριον, Μονοδέντρι
-Μπάια, Μπάγια, Κήποι
-Μπούλτση, Μπούλτσου, Ελάτη
-Νιγάδες, Νεγάδες
-Σκαμνέλι, Σκαμνέλιον, Σκαμνέλλιον, Σκαμνέλι
-Σόμποτσελ, Σωμποτσέλι, Σιοποτσέλι, Σοποτζέλι, Σιμποτσέλιον,
Λίλοφον, Δίλοφο
-Στολοβόν, Στολοβό, Διπόταμον,
Διπόταμο
-Τζεπέλοβον, Τζιοπέλοβον, Τσεπέλοβον, Τσεπέλοβο
-Τσονδίλα, Τσοντίλα, Ζωνδήλα, Τζοτίλα, Τζοντήλα, Δικόρυφον, Δίκορφο
-Φραγκάδες
ΙΙΙ. Δυτικό
Ζαγόρι [8]:
-Άγιος Μηνάς
-Αρτσίστα, Αρτζίστα, Αρίστη
-Αλιζότ Τσεφλίκ, Αληζότ Τσιφλίκι, Γερωπλάτανος, Γεροπλάτανος
-Βεϊτζικόν, Βισσικόν, Βιστικό, Βίκος
-Μαυροβούνιον, Μαυροβούνι
-Μεσοβούνιον, Μεσοβούνι
-Πάπιγκον, Πάπιγκο (2 Μαχαλάδες), Παπίγκο ****
-Ραβένια Άνω
-Ραβένια Κάτω
-Σουδενά Επάνω, Στούδενα, Άνω Κάμπος, Εσωδινά,
Άνω Πεδινά
-Σουδενά Κάτω, Νέον Σμολιάσον, Κάτω Κάμπος, Κάτω Πεδινά
-Τσερβάρη, Τσερβάριον, Τσερβάρι, Ελαφότοπος
VΙ. «Παραλίμνιο Ζαγόρι» [7]:
-Βάνιστα, Κρύα
-Μπράγια, Κρανούλα
-Περίλεφτη, Περίβλεπτος
-Στρούνι, Αμφιθέα
-Κοντοδόβρα
-Πετσάλη, Πετσάλιον, Πετσάλι
-Πέραμα
Σύνολο 58 χωριά σύμφωνα με την "διοικητική" διαίρεση στα οθωμανικά χρόνια
Τα χωριά με έντονα κίτρινα (45) αποτελούν σήμερα τον Δήμο Ζαγορίου με τις κάποιες αλλαγές που έγιναν στην γεωγραφική τους κατάταξη
Τα χωριά με έντονα κίτρινα (45) αποτελούν σήμερα τον Δήμο Ζαγορίου με τις κάποιες αλλαγές που έγιναν στην γεωγραφική τους κατάταξη
*** οι Μηλιωτάδες δεν υπήρξαν ποτέ ως ξεχωριστή Κοινότητα καθώς από το 1919 - 1923 που ορίστηκαν οι Κοινότητες Ζαγορίου οι Μηλιωτάδες αποτέλεσαν οικισμό του Δεματίου. Τον 6/1923 το Δεμάτι συνενώθηκε με την Κοινότητα Λιάπη και τον 10/1923 επανασυστάθηκε. Το 1985 η έδρα της Κοινότητας Δεματίου μεταφέρθηκε στους Βουτσαναίους με τους Μηλιωτάδες να παραμένουν ως οικισμός. Το 1997 οι Μηλιωτάδες απσπάστηκαν από την Κοινότητα Βουτσαναίων και ορίστηκαν ως έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Ανατολικού Ζαγορίου..... "από κλητήρας, δήμαρχος", παρομοίως οι Ασπράγγελοι του Καλλικράτη.
**** Το Πάπιγκο συστάθηκε ως
Κοινότητα τον 8/ 1919 με έδρα το Πάπιγκο (ο «μεγάλος Μαχαλάς»). Τον 3/1961
αναγνωρίσθηκε ως οικισμός της Κοινότητας Παπίγκου ο «μικρός Μαχαλάς» με την
επωνυμία Μικρό Πάπιγκο
Βιβλιογραφία
..........σε επεξεργασία ακόμα............. 
Zagoriou Big Bang....................... σε επεξεργασία