Στο Τσεπέλοβο Ιωαννίνων η «Κυριακή στο Χωριό» της ΕΡΤ3

Στο Τσεπέλοβο Ιωαννίνων η «Κυριακή στο Χωριό» της ΕΡΤ3

Συγχαίρουμε την εκπομπή «Κυριακή στο Χωριό» για το πέρασμά της από το Ζαγόρι μας και για το όμορφο τραπέζι που έστρωσε στο αντιπροσωπευτικό χωριό των χωριών μας, το Τσεπέλοβο.  
Ζαγορίσιοι νταβάδες, σινιά και πιατέλες με γεύσεις και αρώματα της γαστρονομικής μας παράδοσης και τοπικά προϊόντα από τον παραγωγικό ιστό του χωριού, ζαγορίσιοι χοροί και τραγούδια, αλλά και μικρά αποσπάσματα γραπτής και προφορικής ιστορίας. 

Έκτακτα!

Υγ
Καλοπροαίρετα τώρα και για αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, να επισημάνουμε ότι το Τσεπέλοβο δεν αναγράφεται στο Χρονικόν της Βοτσάς (1631). Aναφορικά αυτό και σε αντίθεση με τον ομιλητή που έκανε λόγο για Συμφωνία Βοτσάς και αναφορά σε Τσεπέλοβο ως περιεχόμενο χωριό.

Το Τσεπέλοβο δεν προκύπτει βιβλιογραφικά (Κατάστιχο του 1564 και Χρονικόν της Βοτσάς 1631) να προϋπήρξε σε άλλη θέση με την ίδια επωνυμία, εκτός  αυτής που βρίσκεται σήμερα. 
O Λαμπρίδης  βέβαια συμπληρώνει (;) τον Αραβαντινό και σύμφωνα με το Χρονικόν της Βοτσάς αναφέρει επιπλέον 15 χωριά μαζί και το Τσεπέλοβο. Τουτέστιν, ο Αραβαντινός από τη μελέτη του στο Χρονικόν της Βοτσάς «σημείωσε» 13 χωριά και παρέλειψε 14 χωριά, τα οποία 14 τα «ανακάλυψε» ο Λαμπρίδης (1843-1892) βλ., Ζαγοριακά Μέρος Πρώτον σελ., 38. O μεταγενέστερος Ιωάννης Λαμπρίδης (1843-1892) συμπληρώνει τον προγενέστερο Παναγιώτη Αραβαντινό (1811-1870). Σύμφωνα με τον Λαμπρίδη είναι και οι ανπαραγόμενες  πληροφορίες στις σημειώσεις του Ε, Γιαννακός (Το Τσεπέλοβο).  
Αμφίβολο το ποιος μελέτησε το Χρονικόν της Βοτσάς ενδελεχώς ή αν είχε στη διάθεση του το πλήρες κείμενο ή το μισό. Δεδομένου ότι ο Λαμπρίδης σελ., 19 Α΄ Μέρος σχετικά με τη Δρακόλιμνη αναφέρει «μόνον ολίγους βατράχους τρέφουσα» που θα οει ότι ή ο ίδιος δεν πάτησε Δρακόλιμνη ή οι πληροφοριοδότες του έβλεπαν τους αλπικούς Τρίτωνες για βατράχια ή οι Τρίτωνες εμφανίστηκαν μετά το 1890 !      
Σε αναφορά των άνω για τα χωριά, χρήζει έρευνας - αναζήτησης στο Χρονικόν της Βοτσάς ή "χρυσοκώδιξ"......

Σύμφωνα με το Κατάστιχο του 1564 και της διάλυσης για άγνωστους λόγους (ανάπτυξη δάσους, αρκούδες, ληστές) του οικισμού Κόζιακος (Kozyako) και του Λιασκοβέτς μερίδα κατοίκων τους κατέφυγε στην πολύ πιθανόν ακατοίκητη ως τότε τοπωνυμική θέση "τσεπέλοβο" και με άλλους εκτός Ζαγορίου (Βλάχοι, Φουρκιώτες, Μεγαλοδεντρίτες και Βοσκοπολίτες 1732) ίδρυσαν το ομώνυμο χωριό μεταξύ των ετών 1690 -1750 αρχικά στις παρυφές του Ψαροβουνίου (Λαμπρίδης: ωκίσθησαν τον πρώτον αιώνα της Τουρκοκρατίας) που πολύ πιθανόν να διαχείμαζε η φρουρά της λεγόμενης Καζάρμας (βυζαντινή καμινοβιγλατορία 1200) ως πρώτη οικιστική εκδοχή ή και στα οθωμανικά χρόνια στον αυχένα Γαρδίκιον (αλβανική: πέρασμα από Βορρά προς Νότο και Ανατολή προς Δύση & σλαβική: θέση τελωνείου > διοδίων ή φόρων) και σταδιακά στη θέση που είναι σήμερα.  «Βορειοανατολικά της Βίτσας κείται το γνωστό χωριό Τσεπέλοβο, κοντά στην κορυφή Καζάρμα, η οποία ανήκει στο ορεινό συγκρότημα της Τύμφης.»

Επίσης αναφέρει ο Ν. Τσιγαράς (Γιάννινα ; - 1902) από την προφορική παράδοση ότι στο τσεπελοβίτικο όρος Τσούκα Ρινιάσα ΒΔ προς Ψαροβούνι όπου «ομοιόμορφοι και ισοϋψείς κώνοι ορατοί πολλαχόθεν» υπήρχαν «προαιώνιοι εσβεσμένοι κρατήρες»....που ενδεχομένως να είναι διασωσμένη μια εντύπωση αυτών των καμίνων (;) λέμε εμείς εφόσον δεν απαντάται επιστημονικά. Π.χ., Δρακόλιμνη: κρατήρας ηφαιστείου, καρστικό βυθίσμα ή κατάλοιπο παγετώνων (όπως όλες)…. «Mount Tymphi, around the villages of Tsepelovo Skamnelli extensive spreads of glacial.»  

Εικασίες ή οπτασίες όλα αυτά; Απλά οι ιστοριοδίφες μας που ευτυχώς υπήρξαν αυτοί, κάποια πράματα ενδεχομένως να τα έγραψαν από απόσταση, δηλαδή προφορική ιστορία.  

Σχετικά με το αρχαίο Τσεπέλοβο που υποδεικνύεται απέναντι από την Τζοντίλα αυτό είναι παραπάνω από εικασία.

Στο Χρονικόν της Βοτσάς 1631 γίνεται αναφορά σε Τσέπεσι και στο Οθωμανικό Φορολογικό Κατάστιχο του 1564 σε  Τσέπετσι.

Το χωριό Τσεπέλοβο και κατά μια εκδοχή, οφείλει πολύ πιθανόν το όνομά του στις ορθές πλαγιές Τσιούκα Ρηνιάσα ή Αρνεάσα και Τζάνοβα ή Τζάνοβο, Ψηλοβούνι και Ψαροβούνι αντίστοιχα ελληνιστί, αν εξαιρέσουμε την εκδοχή που το φέρει ως  χωριό μαχαιράδων, δηλαδή κατασκευαστών και τροχιστών μαχαιριών.

Η μορφολογική εκδοχή της ονομασίας είναι κατά τη γνώμη μας μια εικασία πιο ρεαλιστική.

Πράγματι, αντικρίζει κανείς ένα βραχώδες τοπίο δύσβατο και σχεδόν κάθετο προς πεδίο του οικιστικού συνόλου και των πέριξ καλλιεργούμενων ισιαδιών. Τόπος ανηφορικός, μεταφορικά κοφτερός σαν μαχαίρι (υψομετρική διαφορά 700 μέτρα περίπου Τσεπέλοβο - Καζάρμα). 

Τουτέστιν σλαβικά tsepel=μαχαίρι και ovo=τόπος, τοπίο, θέαση / Τσεπέλ-oβο - τόπος μαχαίρι.

Τσεπέλοβο σλαβιστί, ονομάζεται και να αποδίδεται η εντύπωση του τοπίου φράγμα των βοριάδων που διαμορφώνεται στις νότιες πλαγιές της κορυφής Καζάρμα (1802), ο ομώνυμος οικισμός που αναπτύχθηκε αρχικά στις παρυφές του βουνού ως σταθμός πιθανόν της διαχείμασης των υπηρετούντων στην Καζάρμα και Τσεπέλοβο χωριό, το χωριό στη θέση που βρίσκεται σήμερα και διατηρεί σημαντικά στοιχεία και χαρακτηριστικά της φυσιογνωμίας του  από τα χρόνια της ακμής του. 

Στην κορυφή του πετάλου της διαδρομής από Τσεπέλοβο προς Λούτσα Τζιάνοβο συναντάμε τα ερείπια ενός οικοδομήματος και προφανώς με τεράστιο το ανάπτυγμα, που λειτουργούσε ως Καζάρμα (καζάρμα < ιταλική caserma < casa di arma < στρατώνας).

Περιλάμβανε κοιτώνες προσωπικού, αποθήκες ξύλων, οπλοστάσιο, στάβλους και ασφαλώς πύργους της βυζαντινής καμινοβιγλατορίας (1200 μ.Χ.) που ήταν πομποδέκτης στο παρακάτω δικτύο επικοινωνίας: 

Α/Ιερόν όρος – Παπίκιον – Όρη Λεκάνης – Παγγαίον – Βερτίσκος – Θεσ/νίκη – Πέλλα. Βέρμιο – Άσκιο – Βόιο – Τύμφη – Ηγουμενίτσα – Κέρκυρα.

Β/Οθωνοί – Κέρκυρα – Κεφαλληνία – Τάραντας – Ιταλία.

Μετέπειτα λειτούργησε ως τουρκικό φυλάκιο (κουρμέκι) ή "Ντερβένι", σύμφωνα με την  παράδοση και ο Αλής πέρασε από εκεί μετά το ατυχές εγχείρημα να πλεύσει στη Δρακόλιμνη......